O języku

Język słowacki wykorzystuje do zapisu głosek alfabet łaciński, który został wzbogacony o głoski specyficzne dla słowackiej mowy. Alfabet słowacki wspomaga się znakami diakrytycznymi. Miękkość oznacza się kreseczką z prawej, górnej strony litery (ď, ť, ň, ľ) lub tzw. „ptaszkiem” przy spółgłoskach ž, š, č, dž. Głoskę długą (wymawia się ją 2x dłużej, niż krótką) oznacza się znakiem długości: á, é, í, ý,ó, ú, ý. Dźwięki długie nie podlegają redukcji i zawsze wymawiane są w pełnej formie. W języku słowackim, oprócz samogłosek i spółgłosek występują także tzw. „i-ové” dwugłoski (ia, ie, iu) oraz jedna dwugłoska „u-ová" (uo, której graficznym znakiem jest ô). Pierwszy człon dwugłoski jest wymawiany jako półsamogłoska (samogłoska o niepełnej wartości zgłoskotwórczej). W sumie ich iloczas (czas wymawiania) jest równy czasowi wymawiania głosek długich.

Fonologiczną osobliwością języka słowackiego jest tzw. reguła rytmicznego skracania głosek. W jej myśl dwie następujące po sobie sylaby nie mogą zawierać głosek długich (pekný – krásny, nosím – súdim). Jeśli tak się dzieje, wtedy druga sylaba ulega skróceniu. Obecnie jednak zasada ta jest raczej tendencją, niż sztywną regułą.

Akcent inicjalny w języku słowackim pada na pierwszą sylabę wyrazu. Nie jest on zbyt wyraźnie zaznaczany w mowie (jest słabszy niż, np. w języku rosyjskim czy polskim). W wyrażeniach przyimkowych z przyimkami jednosylabowymi akcent jest przenoszony na przyimek: na stole.

Język słowacki wykazuje cechy wspólne z językiem rosyjskim i czeskim w zakresie wzorców deklinacyjnych i koniugacyjnych. Formy rzeczowników i czasowników, mimo tendencji do ujednolicania, są wystarczająco jasno podzielone. Język słowacki ma sześć przypadków (nominatív-mianownik, genitív- dopełniacz, datív-celownik, akuzatív - biernik, lokál – miejscownik i inštrumentál- narzędnik). Wołacza w języku słowackim się nie używa (w odróżnieniu od języka czeskiego i polskiego) i jest on identyczny z mianownikiem. Rzeczowniki pozostają w związku zgody z określającymi je przymiotnikami i występują w trzech rodzajach: męskim, żeńskim i nijakim. Czasowniki występują w trzech czasach: przeszłym, teraźniejszym i przyszłym, trzech trybach: oznajmującym, rozkazującym i przypuszczającym i w dwóch aspektach: dokonanym(zavolať). i niedokonanym (volať). Język słowacki jest językiem fleksyjnym – o funkcji składniowej wyrazu, a czasem i znaczeniu decyduje końcówka fleksyjna. W związku z tym szyk wyrazów w zdaniu jest relatywnie swobodny i może być wykorzystywany jako pośrednik semantyczny (pozycja wyrazu może zależeć od treści, którą chce się przekazać). Zasady składni słowackiej wskazują podstawowy szyk wyrazów w zdaniu: Subjekt (podmiot) –Verbum (orzeczenie) – Objekt (określenie-dopełnienie bliższe). W języku słowackim występują najczęściej zdania złożone podwójnie ze wspólnym podmiotem, ale często pojawiają się także bezpodmiotowe konstrukcje składniowe (Prší, Zabilo ho v hore, Striaslo ho).

Konstrukcje bierne były i są w dialektach słowackich zjawiskiem rzadkim . W stosowanym języku słowackim w wyniku europeizacji przybywa opisowych i zwrotnych form biernych.