Frazoj kaj kompleksaj frazoj

Predikato

La predikato estas la plej grava parto de frazo; unu el la ĉefaj frazeroj. Ĝi kutime estas esprimita per verbo en finitiva formo.

Demando: Čo robí + subjekto?

• Dnes večer ideme do kina.
• Karl je v Nemecku.
• Chcete ísť s nami?
• Spite osem hodín!

Subjekto

La subjekto estas la dua ĉefa frazero. Ĝi preskaŭ ĉiam havas nominativan formon.

Demando: Kto/čo + predikato?

• Žiak píše úlohu.
• Dieťa plače.
• Dievčatá tancujú.
• Moja rodina býva na Slovensku.
• Auto je pokazené.

En la slovaka, la subjekto (reprezentita de pronomo) povas esti aŭ ne esti esprimita:

• Som Zuzana. / Ja som Zuzana.
• Bývaš v Bratislave. / Ty bývaš v Bratislave.

Ambaŭ eblecoj estas ĝustaj. La dua ebleco ofte uziĝas por emfazi la subjekton.

• JA bývam v Bratislave, TY v Trnave.

Kelkaj frazoj ne havas subjekton (t.n. sensubjektaj frazoj)

• Prší.
• Sneží.
• Hrmí.
• Je teplo.

Objekto

Subfrazero kiu klarigas la verbon. La objekto indikas objekton kiu trafiĝas de ago.

Ni distingas inter:

• Rekta objekto (en akuzativa formo sen prepozicio)
  Demando: koho? čo?
  • Mama varí večeru.
  • Žiak píše úlohu.
  • Dieťa kreslí obrázok.
  • Peter číta knihu.
• Nerekta objekto (en aliaj kazoj krom nominativo (N), kun aŭ sen prepozicio)
  • Karol podal spolužiakovi knihu.
  • Rozprávali sa o prázdninách.
  • Deti pomáhajú rodičom.
  • Idem so sestrou do školy.

Adverba

Subfrazero kiu aparte klarigas la verbon. Ĝi esprimas diversajn cirkonstancojn de ago:

• lokon
  Demando: kde? kam?
  • Bývame v Košiciach.
  • Sú tvoji rodičia doma?
  • Cestoval som do Nemecka.
  • Deti sa hrajú vonku.
• tempon
  Demando: kedy? ako dlho?
  • Dnes máme voľno.
  • Večer musím pracovať.
  • O tretej idem zo školy.
  • Autobus ide o deviatej.
• manieron
  Demando: ako?
  • Cestoval som električkou.
  • Môžem platiť kreditnou kartou?
  • Žiaci usilovne pracujú.
  • Hovorím po slovensky.
• kialon
  Demando: prečo?
  • Neprišiel pre chorobu.
  • Plače od radosti.
  • Urobila to z lásky.

Eco

Subfrazero kiu klarigas la substantivon.

Demando: aký?

• kongruanta epiteto (kongruas kun la substantivo laŭ genro, kvanto, kaj kazo) – antaŭas la substantivon
  • To je môj nový počítač.
  • Prvý deň v týždni je pondelok.
  • Rozprávali sa o letných prázdninách.
  • Kúpila som si pekné tričko.
• nekongruanta epiteto – sekvas la substantivon
  • To je auto môjho otca.
  • Eva dostala kyticu kvetov.
  • Cesta autom je pohodlná.
  • Slovenčina je jazyk Slovákov.