więcej

Składnia zdania pojedynczego i złożonego

Zdania oznajmujące

Klasyczny szyk wyrazów
podmiot + orzeczenie + inne części zdania + kropka (.)

Szyk wyrazów jest więc mniej więcej swobodny

  • Peter ide dnes prvý raz do školy.
  • Dnes ide Peter prvý raz do školy.
  • Do školy ide dnes Peter prvý raz.
  • Prvý raz ide dnes Peter do školy.

= Zmiana szyku wyrazów nie wpływa zasadniczo na znaczenie zdania, może jednak wskazywać na większe znaczenie niektórych wyrazów.

Zdanie pytające

Klasyczny szyk wyrazów
(Zaimek pytający) + orzeczenie + podmiot + inne części zdania + znak zapytania (?)

  • Jano býva v Bratislave.
  • Býva Jano v Bratislave?
  • Jano ide do školy.
  • Kam ide Jano?

Zdanie rozkazujące

Klasyczny szyk wyrazów
(podmiot) + orzeczenie + inne części zadania + wykrzyknik (!)

  • Píš úlohu!
  • Spite osem hodín!
  • Deti, čítajte knihy!

Zdania zlożone

Zdania złożone zbudowane są z prostego połączenia dwóch lub więcej zdań składowych, szyk wyrazów jest ustalony.

Określony szyk zdania jest przyporządkowany do różnych typów zdań złożonych.

Szyk wyrazów w zdaniach z celownikiem i biernikiem

  • Peter si zabudol knihu. Martina, požičaj mu knihu

W zdaniu mamy dopełnienia w bierniku (knihu) i w celowniku (mu). Szyk wyrazów zależy również od tego, czym dopełnienia są wyrażone. Zapamiętaj dwie reguły:

  1. Jeżeli oba dopełnienia są wyrażone zaimkami, obowiązuje szyk D (Celownik) + A (Biernik).
  2. Jeżeli jedno z dopełnień wyrażone jest rzeczownikiem, a drugie zaimkiem, wtedy zaimek ma pierwszeństwo przed rzeczownikiem
Požičaj mu ju. D zaimek + A zaimek
Požičaj ju Petrovi. A zaimek + D rzeczownik
Požičaj mu knihu. D zaimek + A rzeczownik
  • Otec požičal synovi auto.
  • Otec mu požičal auto.
  • Podaj mi knihu.
  • Podaj mi ju.
  • Dal si bratovi kľúče?
  • Rodičia kúpili darčeky dcére. Kúpili jej ich včera.
  • Lektor dal študentovi úlohu. Dal mu ju na víkend.
  • Architekt ukázal projekty klientom. Architekt im ich ukázal na dnešnom stretnutí.

W przypadku zdań rozwiniętych i nacisku na określoną część zdania szyk może być odwrotny:

  • Požičaj knihu Petrovi.
  • Otec požičal svoje auto synovi.
wróć do początku