Części mowy i odmiana wyrazów / Gramatyka

Przymiotniki nazywają cechy i właściwości osób, zwierząt, zjawisk itd.

Dzielimy je na:

materiałowe
Stopniują się (mladý, - mladší - najmladší)
mladý, starý, dobrý, zlý, pekný, škaredý, nový, dlhý, múdry
oznaczające przynależność
Nie dają się stopniować
drevený, kamenný, rybí, psí
jakościowe
Nie dają się stopniować
Odmieniaja się zgodnie z wzorem otcov a matkin
otcov, synov, matkin, sestrin, dedov, kolegov, priateľkin

Odmiana przymiotników

Przymiotniki odmienia się zawsze zgodnie z rzeczownikiem, z którym jest związany.

ten pekný muž
Rodzaj męski - końcówka -ý.
tá pekná žena
Rodzaj żeński - końcówka -á.
to pekné dieťa
Rodzaj nijaki – końcówka -é.

Aký je dom? - Dom je vysoký.
Aká je ruža? - Ruža je pekná.
Aké je srdce? - Srdce je červené.

Uwaga: W słownikach tradycyjnie występuje przymiotnik w mianowniku l. p. rodzaju męskiego (np. pekný, malý, vysoký).

Wzory `pekný` i `cudzí`

Te wzorce są bardzo podobne. Różnica między nimi polega na miękkim zakończeniu tematu we wzorze cudzí i twardym zakończeniu tematu we wzorze pekný.

Liczba pojedyncza

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
N	`pekný`	`pekná`	`pekné`
G	`pekného`	`peknej`	`pekného`
D	`peknému`	`peknej`	`peknému`
A	`pekného`^? / `pekný`^?	`peknú`	`pekné`
L	`peknom`	`peknej`	`peknom`
I	`pekným`	`peknou`	`pekným`

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
N	`cudzí`	`cudzia`	`cudzie`
G	`cudzieho`	`cudzej`	`cudzieho`
D	`cudziemu`	`cudzej`	`cudziemu`
A	`cudzieho`^? / `cudzí`^?	`cudziu`	`cudzie`
L	`cudzom`	`cudzej`	`cudzom`
I	`cudzím`	`cudzou`	`cudzím`

liczba mnoga

	Rodzaj męski (Żywotne)	Inne
N	`pekní`	`pekné`
G	`pekných`	`pekných`
D	`pekným`	`pekným`
A	`pekných`	`pekné`
L	`pekných`	`pekných`
I	`peknými`	`peknými`

	Rodzaj męski (Żywotne)	Inne
N	`cudzí`	`cudzie`
G	`cudzích`	`cudzích`
D	`cudzím`	`cudzím`
A	`cudzích`	`cudzie`
L	`cudzích`	`cudzích`
I	`cudzími`	`cudzími`

Wzór `páví`

Według wzoru páví odmieniamy przymiotniki oznaczające cechy odzwierzęce. Końcówki zostają długie, nie ma zastosowania prawidło o rytmicznym skracaniu sylab.

Liczba pojedyncza

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
N	`páví`	`pávia`	`pávie`
G	`pávieho`	`pávej`	`pávieho`
D	`páviemu`	`pávej`	`páviemu`
A	`pávieho`^? / `páví`^?	`páviu`	`pávie`
L	`pávom`	`pávej`	`pávom`
I	`pávím`	`pávou`	`pávím`

liczba mnoga

	Rodzaj męski (Żywotne)	Inne
N	`páví`	`pávie`
G	`pávích`	`pávích`
D	`pávím`	`pávím`
A	`pávích`	`pávie`
L	`pávích`	`pávích`
I	`pávími`	`pávími`

Wzór `otcov` i `matkin`

Zgodnie z wzorem otcov a matkin odmieniamy przymiotniki oznaczające przynależność.

Liczba pojedyncza

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
N	`otcov`	`otcova`	`otcovo`
G	`otcovho`	`otcovej`	`otcovho`
D	`otcovmu`	`otcovej`	`otcovmu`
A	`otcovho`^? / `otcov`^?	`otcovu`	`otcovo`
L	`otcovom`	`otcovej`	`otcovom`
I	`otcovým`	`otcovou`	`otcovým`

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński	Rodzaj nijaki
N	`matkin`	`matkina`	`matkino`
G	`matkinho`	`matkinej`	`matkinho`
D	`matkinmu`	`matkinej`	`matkinmu`
A	`matkinho`^? / `matkin`^?	`matkinu`	`matkino`
L	`matkinom`	`matkinej`	`matkinom`
I	`matkiným`	`matkinou`	`matkiným`

liczba mnoga

	Rodzaj męski (Żywotne)	Inne
N	`otcovi`	`otcove`
G	`otcových`	`otcových`
D	`otcovým`	`otcovým`
A	`otcových`	`otcove`
L	`otcových`	`otcových`
I	`otcovými`	`otcovými`

	Rodzaj męski (Żywotne)	Inne
N	`matkini`	`matkine`
G	`matkiných`	`matkiných`
D	`matkiným`	`matkiným`
A	`matkiných`	`matkine`
L	`matkiných`	`matkiných`
I	`matkinými`	`matkinými`

Liczba pojedyncza (`to` `je`…)

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński
ON	`otcov` `brat`	`matkin` `brat`
ONA	`otcova` `kniha`	`matkina` `kniha`
ONO	`otcovo` `auto`	`matkino` `auto`

liczba mnoga (`to` `sú`…)

	Rodzaj męski	Rodzaj żeński
ONI	`otcovi` `kolegovia`	`matkini` `kolegovia`
ONY	`otcove` `knihy`	`matkine` `knihy`

Zgodnie z wzorem tcov (otec - rodzaj męski):
synov, bratov, Petrov, študentov, dedkov, kamarátov…

Zgodnie z wzorem matkin (matka - rodzaj męski):
dcérin, sestrin, Lenkin, študentkin, babkin, kamarátkin…

To je dom Lenky. = To je Lenkin dom.
(Lenka jest rodzaju żeńskiego --> zgodnie z wzorem matkin)
To je žena kamaráta = To je kamarátova žena.
(kamarát jest rodzaju--> zgodnie z wzorem otcov)
To je auto brata = To je bratovo auto.
(brat jest rodzaju męskiego --> zgodnie z wzorem otcov)

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

Stopniowanie może być regularne i nieregularne. W sposób nieregularny stopniuje się tylko pięć przymiotników i utworzonych od nich przysłówków.
dobrý, zlý, malý, veľký, pekný

Wszystkie pozostałe stopniują się w sposób regularny.

Stopniowanie regularne

Drugi stopień przymiotników tworzymy za pomocą przyrostka -ší/-ejší^?. Stopień trzeci tworzymy poprzez dodanie do stopnia drugiego przedrostka naj-.

1. stopień	`ľahký` lekki	`šikovný` zręczny
2. stopień	`ľahší` lżejszy	`šikovnejší` zręczniejszy
3. stopień	`najľahší` najlżejszy	`najšikovnejší` najzręczniejszy

Przysłówki stopniujemy podobnie, z tym, że w drugim stopniu dodajemy przyrostek -šie/-ejšie^?, w trzecim natomiast znowu jedynie dodamy do stopnia drugiego przedrostek naj-.

Stopniowanie nieregularne

1. stopień	2. stopień	3. stopień
`dobrý` / `dobre` dobry / dobrze	`lepší` / `lepšie` lepszy / lepiej	`najlepší` / `najlepšie` najlepszy / najlepiej
`zlý` / `zle` zły / źle	`horší` / `horšie` gorszy / gorzej	`najhorší` / `najhoršie` najgorszy / najgorzej
`malý` / `málo` mały / mało	`menší` / `menej` mniejszy / mniej	`najmenší` / `najmenej` najmniejszy / najmniej
`veľký` / `veľa` wielki / wiele	`väčší` / `viac` większy / więcej	`najväčší` / `najviac` największy / najwięcej
`pekný` / `pekne` ładny / ładnie	`krajší` / `krajšie` ładniejszy / ładniej	`najkrajší` / `najkrajšie` najładniejszy / najładniej

Porównywanie

Prvý dom je rovnako veľký ako druhý dom.

Pierwszy dom jest tej samej wielkości.

Druhý dom je väčší než/ako prvý dom.

Drugi dom jest większy niż/jak pierwszy dom.

Tretí dom je najväčší zo všetkých.

Trzeci dom jest największy ze wszystkich.

1. stopień
Jano je rovnako vysoký ako Lucka.
Jano a Lucka sú rovnako vysokí.
2. stopień
Jano je vyšší než Katka.
3. stopień
Jano je najvyšší z celej triedy.

Części mowy i odmiana wyrazów

Odmiana przymiotników

Wzory pekný i cudzí

Liczba pojedyncza

liczba mnoga

Wzór páví

Liczba pojedyncza

liczba mnoga

Wzór otcov i matkin

Liczba pojedyncza

liczba mnoga

Liczba pojedyncza (to je…)

liczba mnoga (to sú…)

Stopniowanie przymiotników i przysłówków

Stopniowanie regularne

Stopniowanie nieregularne

Porównywanie

Wzory `pekný` i `cudzí`

Wzór `páví`

Wzór `otcov` i `matkin`

Liczba pojedyncza (`to` `je`…)

liczba mnoga (`to` `sú`…)